Αυτή η Εικόνα δεν Έχει Καθόλου Κόκκινα Pixels, Αλλά Γιατί Εμείς Βλέπουμε Κόκκινες τις Φράουλες;

Αυτήν την εβδομάδα συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από «Το Φόρεμα», μία ακατανόητη φωτογραφία ενός φορέματος που έγινε viral και δίχασε το Ίντερνετ σχετικά με το αν ήταν μπλε, μαύρο, άσπρο ή χρυσό.

Η παραπάνω εξίσου περίεργη φωτογραφία έκανε την εμφάνισή της πρόσφατα και δίχασε με τα χρώματά της τον κόσμο.


Αυτή η φωτογραφία δημιουργήθηκε από τον Akiyoshi Kitaoka, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Ritsumeikan της Ιαπωνίας, που ειδικεύεται στη δημιουργία οπτικών ψευδαισθήσεων (οι αναρτήσεις του στο Twitter θα σας «τινάξουν» τα μυαλά στον αέρα). Όπως μπορείτε να δείτε στο παραπάνω tweet, η εικόνα δεν έχει καθόλου κόκκινα pixel, όμως οι φράουλες συνεχίζουν να φαίνονται κόκκινες. Αν και πολλοί προσπάθησαν να αμφισβητήσουν το γεγονός ότι οι φράουλες είναι πράγματι κόκκινες, ένας χρήστης κατάφερε να αποδείξει ότι τα pixel που εμείς βλέπουμε ως κόκκινα είναι στην πραγματικότητα γκρι (και λίγο πράσινα).

Αν και αυτή τη φορά όλοι βλέπουμε το ίδιο πράγμα, η οπτική ψευδαίσθηση οφείλεται σε ένα φαινόμενο παρόμοιο με εκείνο που προκάλεσε τον χαμό με «Το Φόρεμα». Πρόκειται για τη λεγόμενη σταθερότητα χρώματος. Ουσιαστικά είναι η προσπάθεια του εγκεφάλου να διορθώσει τα χρώματα που βλέπει στον κόσμο όταν αυτά περνούν από διαφορετικά φίλτρα φωτός.

Όταν κοιτάμε τον κόσμο γύρω μας, το φως που περνά στα μάτια μας προέρχεται από διαφορετικά μήκη κύματος, που καθορίζονται τόσο από τις χρωστικές ουσίες των αντικειμένων, όσο και από το φως που πέφτει πάνω τους.

«Αν φανταστείς να περπατάς έξω, κάτω από τον μπλε ουρανό, το μπλε του ουρανού κατά κάποιον τρόπο "μολύνει" τα χρώματα όλων των πραγμάτων που βλέπεις», εξηγεί ο Bevil Conway, ειδικός του Ινστιτούτου National Eye σε θέματα οπτικής αντίληψης. «Αν πάρεις ένα κόκκινο μήλο έξω και το αντιπαραβάλεις με τον μπλε ουρανό, υπάρχουν πολύ περισσότερα μπλε μήκη κύματος που εισχωρούν στα μάτια μας. Αν βάλεις το μήλο σε κλειστό χώρο, κοντά σε ένα φωσφορίζον ή λευκό φως, τα μήκη κύματος στο μήλο είναι ακριβώς τα ίδια. Καθώς όμως το φασματικό περιεχόμενο της φωτεινής πηγής είναι διαφορετικό, το φάσμα φωτός που αντανακλάται στο αντικείμενο και φτάνει στα μάτια μας είναι διαφορετικό».

Καθώς η παραπάνω επιρροή του χρώματος από τις πηγές φωτός δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τη ζωή μας (θα ήταν εξαιρετικά περίεργο μία μπανάνα να δείχνει κίτρινη το πρωί και γκρι το απόγευμα), ο εγκέφαλός μας έχει μάθει να διορθώνει τα χρώματα. Επιτρέπει ουσιαστικά στα χρώματα να δείχνουν με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από το φως που πέφτει πάνω τους και τελικά αντανακλάται στα μάτια μας.

«Η φωτεινή πηγή μέσα από την οποία το μυαλό μας αντιλαμβάνεται τη φωτογραφία έχει μπλε απόχρωση», λέει ο Conway. «Γι' αυτόν τον λόγο το μυαλό μας λέει: "η πηγή του φωτός μέσα από την οποία βλέπω τις φράουλες είναι μπλε, επομένως θα την αφαιρέσω αυτόματα από όλα τα pixel". Όταν λοιπόν έχεις γκρι pixel και αφαιρείς την μπλε απόχρωση από αυτά, καταλήγεις να βλέπεις κόκκινα».

Ο Conway λέει ότι η ψευδαίσθηση προκαλείται κι απ' το γεγονός ότι αναγνωρίζουμε πως τα αντικείμενα που βλέπουμε είναι φράουλες, τις οποίες φυσικά συνδέουμε με το κόκκινο χρώμα. Το αποτέλεσμα είναι το μυαλό μας να ψάχνει αυτόματα για το κόκκινο χρώμα.

Η σταθερότητα χρώματος είναι ο κύριος λόγος που όλοι έβλεπαν «Το Φόρεμα» με διαφορετικό τρόπο: καθώς η φωτεινή πηγή ήταν ασαφής και ακατανόητη, ο κάθε εγκέφαλος διόρθωνε το χρώμα του φορέματος επιλέγοντας διαφορετική απόχρωση κάθε φορά, με αποτέλεσμα ο καθένας να δίνει διαφορετικό χρώμα στην εικόνα. Αν και το μυστήριο λύθηκε επιστημονικά, ένα άλλο μυστήριο παραμένει άλυτο: Γιατί αρέσει τόσο πολύ στους ανθρώπους να μιλούν για τα χρώματα και να «τσακώνονται» για το αν κάτι είναι μπλε ή κόκκινο;

Πηγή vice