«Έρχεται το Κουρτουλούς, έρχεται το Κουρτουλούς!». Εκείνο το πρωινό της 13ης Οκτωβρίου του 1941 οι Αθηναίοι κατέκλυσαν το λιμάνι του Πειραιά εξαντλημένοι από την πείνα, εξαντλημένοι από την Κατοχή. Ανεμίζοντας τουρκικές σημαίες περίμεναν το Κουρτουλούς, το πλοίο που έφτανε από την Τουρκία γεμάτο τρόφιμα.
«Ίσως να είναι το μοναδικό πλοίο στην Ιστορία που δεν θα ξεχαστεί ποτέ», αναφέρει ο Ερχάν Τσεράχογλου, ο οποίος 65 χρόνια μετά αποφάσισε να καταγράψει την ιστορία του Κουρτουλούς σε ένα ντοκιμαντέρ, αφιερώνοντάς το στην ελληνοτουρκική φιλία. Η πρεμιέρα έγινε την εβδομάδα που μας πέρασε στην Κωνσταντινούπολη παρουσία υψηλών προσκεκλημένων από την Ελλάδα και την Τουρκία. Μόνο που αμέσως μετά κάποιοι Ρωμιοί της Πόλης άρχισαν να ψιθυρίζουν στους διαδρόμους: «Δεν ήταν ακριβώς έτσι τα γεγονότα...».
Ποιο ήταν λοιπόν το Κουρτουλούς; Ποιος το έστειλε στην Ελλάδα; Ποια ήταν η συνεισφορά της τουρκικής κυβέρνησης και του τουρκικού λαού; Αναζητήσαμε την ιστορία του πλοίου, που οι παλαιότεροι ακόμη το θυμούνται με το όνομά του, καταγράφοντας την ιστορία που διηγείται ο παραγωγός του ντοκιμαντέρ. Αναζητήσαμε όμως και τα γεγονότα όπως τα κατέγραψε στη δική του έρευνα για το ίδιο θέμα ο Τούρκος ιστορικός και ερευνητής Ελτσίν Ματζάρ. Το Κουρτουλούς - που στα ελληνικά θα πει «Απελευθέρωση» - ήταν το πρώτο πλοίο που προσέγγισε τις ελληνικές ακτές όταν το 1941 ο λιμός είχε αρχίσει για τα καλά να θερίζει ανθρώπους. Ήταν ένα τουρκικό πλοίο που επιστρατεύτηκε με τη μεσολάβηση του Ερυθρού Σταυρού για να μεταφέρει τρόφιμα στους Έλληνες.
Απελευθέρωση
«Ο λιμός που μάστιζε την Ελλάδα τις μέρες της Κατοχής ευαισθητοποίησε τον τουρκικό λαό. Ήθελε να κάνει ό,τι περνούσε από το χέρι του για να βοηθήσει τη γείτονα χώρα. Τελικά ο Ισμέτ Ινονού υπέγραψε την απόφαση και η Τουρκία έγινε η πρώτη χώρα που άπλωσε το χέρι της στην Ελλάδα», λέει ο παραγωγός του ντοκιμαντέρ, εξηγώντας ότι μέχρι τον Ιανουάριο του 1942 το Κουρτουλούς είχε κάνει τέσσερις διαδρομές μεταφέροντας συνολικά 7.100 τόνους τρόφιμα στον ελληνικό λαό. Υλική βοήθεια προσέφεραν και ο Ερυθρός Σταυρός της Βρετανίας καθώς και οι οργανώσεις των Ελλήνων της διασποράς στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον παραγωγό του ντοκιμαντέρ. «Ασφαλώς αυτή η βοήθεια δεν ήταν αρκετή για να λυθεί το πρόβλημα, αλλά χάρη στο Κουρτουλούς που μετατράπηκε σε μύθο ο ελληνικός λαός έμαθε να περιμένει και να μοιράζεται τη βοήθεια που έφτανε», σχολιάζει ο Ερχάν Τσεράχογλου.
Ωστόσο, η έρευνα του ιστορικού Ελτσίν Ματζάρ αποκάλυψε και άλλες λεπτομέρειες οι οποίες διηγούνται διαφορετικά την ιστορία. Η πρωτοβουλία ήταν της συζύγου του Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα, η οποία τον Νοέμβριο του 1940 ζήτησε άδεια από την τουρκική κυβέρνηση για να σταλούν τρόφιμα στην Ελλάδα. Η Τουρκία ήταν η μόνη ουδέτερη χώρα στην περιοχή που διέθετε σύνορα με την Ελλάδα. Η άδεια δόθηκε ένα χρόνο μετά, αφού έδωσε τη συγκατάθεσή της και η Βρετανία η οποία είχε επιβάλει τον ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας. Σύμφωνα με την έρευνα του Ελτσίν Ματζάρ, το πρώτο φορτίο αγοράστηκε από τις οργανώσεις της ελληνικής διασποράς στις ΗΠΑ, ενώ αργότερα και τουρκικές επαγγελματικές ομάδες, όπως γιατροί και δημοσιογράφοι, έστειλαν πακέτα με τρόφιμα στους Έλληνες συναδέλφους τους. Ρωμιοί της Πόλης έστειλαν επίσηςβοήθεια στους συγγενείς τους.
Ανταπόδοση
«Στον σεισμό του 1939 στη Νοτιοανατολική Τουρκία, 700.000 Έλληνες συνεισέφεραν 2.000.000 δραχμές, τώρα είναι η σειρά μας να ξεπληρώσουμε το ηθικό μας χρέος», έγραφε η τουρκική εφημερίδα «Βατάν». Ωστόσο η άποψη της εφημερίδας «Ακσάμ» ήταν διαφορετική: «Αυτό είναι κάτι σαν αμερικανικό όνειρο, γιατί οι πόροι της Τουρκίας είναι ανεπαρκείς. Μόνο οι ΗΠΑ και η Βρετανία μπορούν να το κάνουν». Τα ταξίδια του Κουρτουλούς διακόπηκαν τον Δεκέμβριο του 1941 έπειτα από απαίτηση του τουρκικού στρατού, αλλά ξανάρχισαν τον σύντομα έπειτα από πιέσεις της Βρετανίας και των ΗΠΑ προς την τουρκική κυβέρνηση.
Το τελευταίο ταξίδι
«Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη συνεισφορά των τουρκικών επαγγελματικών οργανώσεων, ωστόσο, η μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια προήλθε από την ελληνική διασπορά», αναφέρει ο Ελτσίν Ματζάρ, επισημαίνοντας παράλληλα ότι ήταν σημαντικό που «η τουρκική κυβέρνηση με απόφασή της είχε μετατρέψει την Τουρκία σε κέντρο παροχής βοήθειας προς την Ελλάδα».
Το τελευταίο ταξίδι του Κουρτουλούς ήταν στις 20 Ιανουαρίου του 1942. Βυθίστηκε καθ' οδόν προς την Ελλάδα μεταφέροντας 2.000 τόνους τρόφιμα. Αλλά μέχρι το τέλος του πολέμου οι Έλληνες για όποιο πλοίο και να προσέγγιζε τις ελληνικές ακτές μεταφέροντας τρόφιμα φώναζαν: «Έφτασε το Κουρτουλούς!».
Πηγή tanea
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου