Βαθύ, Σταυρός, Ανωγή, Κιόνι… Η μικρή Επτανησιώτισσα έχει το μυστικό που ξελογιάζει θεούς κι ανθρώπους και η κληρονομιά του Οδυσσέα, του Ομήρου και του Καβάφη γίνεται για λίγο και δική σου…
Δέκα χρόνια; Δέκα ολόκληρα χρόνια; Μπορείς στ’ αλήθεια να πιστέψεις ότι ο ίδιος ο βασιλιάς της Ιθάκης χρειάστηκε δέκα χρόνια μέχρι να δεήσει να γυρίσει πίσω; Μπορείς να πιστέψεις πως είναι εύκολο να λείψεις τόσο πολύ απ’ την Ιθάκη;
Αποκλείεται, σε δυο βδομάδες μέσα θα ‘χε γυρίσει πίσω ο Οδυσσέας, όλα τ’ άλλα είναι ποιητική αδεία, ένα λογοτεχνικό «εύρημα» για να μπορέσει ο Όμηρος να κάνει τη δουλειά του. Και για να έρθει κάμποσους αιώνες αργότερα ο Καβάφης να την αναδείξει σε διαχρονικό σύμβολο ταξιδιού και νόστου: «Πάντα στον νου σου να έχεις την Ιθάκη. Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου».
Ιθάκη, λοιπόν. Από τα μικρότερα των Επτά Νήσων (μεγαλύτερη μόνο των Παξών), από τις περιπτώσεις εκείνες που το όνομα και η φήμη είναι αντιστρόφως ανάλογα της έκτασης. Και το λιγότερο αναπτυγμένο τουριστικά ή το λιγότερο αλλοτριωμένο αν προτιμάς, η ανάγνωση είναι δική σου. Εξεζητημένες υποδομές, resorts πολυτελή και ανέσεις πέντε αστέρων εδώ μην ψάξεις· δεν έχουν έρθει ακόμα στην Ιθάκη. Μα ούτε να νομίσεις πως θα σου λείψει κάτι.
Η Ιθάκη θα σε ταξιδέψει σε διαδρομές ανάμεσα από αμέτρητες αποχρώσεις του πράσινου, θα σ’ ανταμώσει με Θειακούς απίστευτα καλαμπουρτζήδες, θα γεμίσει τον νου σου με εικόνες αμόλυντης ομορφιάς βουνού και θάλασσας, θα σε φέρει σε παραλίες που όσο δυσπρόσιτες κι αν φαίνονται εξαρχής, τόσο εύκολα διώχνουν την κούραση όταν ξαπλώσεις πια κάτω απ’ τ’ αρμυρίκια. Να πιστέψεις τον ποιητή που λέει για την Ιθάκη «αν φτωχική την βρεις»; Αναρωτιέσαι. Περίεργη αντίληψη για τη «φτώχεια» είχε κι ο Αλεξανδρινός…
Πρώτο αντάμωμα
Στη Μονή Καθαρών
Πρώτη χειραψία με την Ιθάκη, πρώτο «καλώς ήρθες» στον Πισαετό. Είναι το μικρό λιμάνι που σ’ αφήνει το πλοίο από τον Αστακό πριν συνεχίσει τον δρόμο του για τη Σάμη, απέναντι στην Κεφαλονιά. «Πού ήρθα;» Αλλόκοτο μέρος ο Πισαετός, ιδανική εισαγωγή για το τι θα ακολουθήσει στην Ιθάκη. Λίγα σπίτια, παλιά, δύο επίσης παλιά κουβούκλια στο λιμάνι, για τα εισιτήρια, μια τσιμεντένια αποβάθρα δέκα μέτρων.
Είναι και το βουνό μπροστά, το Νερόβουλο, σηκώνεται «απότομα» και σου κόβει τον ορίζοντα προς το εσωτερικό του νησιού. Αν έρθεις και νύχτα, όπως είναι πολύ πιθανό σύμφωνα με τα δρομολόγια απ’ τον Αστακό, τότε είναι που τα χρειάζεσαι…
Λίγο θα μείνεις στον Πισαετό· ολόκληρη η Ιθάκη απλώνεται από ’δώ μπροστά σου σαν ανεξερεύνητη ήπειρος. Η άσφαλτος που φεύγει από το λιμάνι, στα 6 με 7 χλμ. θα σε φέρει στο Βαθύ, την πρωτεύουσα και πιο τρανό χωριό. Λίγο αν είσαι μαθημένος από τη γεωμορφολογία των ελληνικών νησιών, ήδη θα το κατάλαβες το Βαθύ τι εστί – α! να ’σαι προετοιμασμένος για τέτοιες «καφαβικές» συντάξεις ακόμη και στις σκέψεις σου στην Ιθάκη, θες δε θες θα ’ρχονται και θα ξανάρχονται στον νου σου.
Οπως λέει και τ’ όνομά του, λοιπόν, θα ανακαλύψεις πως το Βαθύ είναι χτισμένο στον μυχό ενός καλά προφυλαγμένου κόλπου, απροσπέλαστου από αέρηδες και εχθρικά βλέμματα. Εχει κι ένα νησάκι μπροστά του, λένε πως στα χρόνια τα παλιά ήταν λοιμοκαθαρτήριο, εξ ου και το όνομά του, «Λαζαρέτο».
Θα σ’ αρέσει το Βαθύ, θα βαλθείς να το περπατάς απ’ άκρη σ’ άκρη, πιο πολύ στην παραλιακή του περατζάδα. Θα σταθείς στο συμπαθητικό του Ναυτικό Λαογραφικό Μουσείο, θα μπεις και στο Αρχαιολογικό (ετούτο, φίλοι Θειακοί, θέλει μια κάποια ανακαίνιση…), θα περάσεις κι από τη Μητρόπολη με το ωραίο καμπαναριό. Πιο πολύ κόσμο θα δεις Τρίτη και Τετάρτη, όταν ξαποσταίνουν στο Βαθύ τα κότερα που κάνουν τον γύρο του Ιονίου. Θα σ’ αρέσει πιο πολύ και το βράδυ, όταν θα δεις πώς φωτίζεται όμορφα το χωριό, πώς απλώνονται τα φωσάκια του από δεξιά κι αριστερά, έτσι όπως είναι αμφιθεατρικά χτισμένο το Βαθύ.
Γιδάκι, κατά γενική ομολογία η καλύτερη παραλία της Ιθάκης
Αν μείνεις εδώ, ξεκίνα να «πονοκεφαλιάζεις» για το πού θα πρωτοπάς για μπάνιο: στον όρμο του Σαρακήνικου (3 χλμ.) με τα γαλανά νερά; Μήπως στο Φιλιατρό (4 χλμ.), για να δεις από μόνος σου γιατί πια την προτιμούν τόσο πολύ οι Ιθακήσιοι; Και δεν θα μείνεις βέβαια μέχρι εκεί. Απ’ το Βαθύ θα βάλεις ρότα προς ΒΑ για το Γιδάκι, ίσως την πιο όμορφη παραλία σ’ ολόκληρη την Ιθάκη. Και σαν πιο όμορφη –τι περίμενες;– είναι κι από τις πιο απαιτητικές: μπορεί να μετράς μόνο 5,5 χλμ. δρόμου, μα τι δρόμου.
Χωματόδρομος πολύς και για να φτάσεις έχει κι από ποδαρόδρομο. Αλλά όταν θα φτάσεις στο Γιδάκι, πάει κι η κούραση, πάει κι ο ιδρώτας. Εύκολος θα ’ναι κι ο συνειρμός: «τέτοια ομορφιά πού έχω ξαναδεί; Ισως στο Πόρτο Κατσίκι, στη Λευκάδα. Κατσίκι εκεί, Γιδάκι εδώ, κάτι ξέρουν οι Επτανήσιοι που δεν το ’χω πάρει είδηση…». Μην ξεχάσεις και τη Δεξά (ή Δεξιά), τούτη ’δώ από τη δυτική πλευρά φεύγοντας απ’ το Βαθύ. Έχει και Γαλάζια Σημαία, με ό,τι αυτό εγγυάται.
Πέρα στο Περαχώρι
Δεν θα ’χεις δει τη Νότια Ιθάκη αν δεν φτάσεις μέχρι το Περαχώρι. Δύο χλμ. μόλις από το Βαθύ, το ορεινό χωριό θα ’ναι η αφετηρία σου για ένα υπέροχο μονοπάτι με τέσσερις ξεχωριστές στάσεις. Η πρώτη θα ’ναι στην εκκλησία της Παναγίας στην άκρη του χωριού.
Για να τη δεις θα ψάξεις πρώτα να βρεις τη γλυκύτατη κυρία που κρατάει το κλειδί του ναού, την κυρία Χαριτωμένη (το σπίτι της είναι στην άκρη του Περαχωρίου), που πίστεψέ με, το όνομά της, όσο προφητικό κι αν στάθηκε, εν τέλει την αδίκησε. «Τρισχαριτωμένη» έπρεπε να την πούν’ και πάλι λειψό θα ήταν!
Επόμενη στάση, λίγο βορειότερα, είναι η Παναγία η Μαρουλάτικη, και τρίτη ο ναός του Αϊ-Γιάννη του Θεολόγου, με τα εντυπωσιακά πέτρινα τέμπλα, τις ωραίες αγιογραφίες και το καμπαναριό, που λένε πως είναι βενετσιάνικο. Από τον Αγιο άφησε το βλέμμα σου να χορτάσει θέα στο Βαθύ κι ολόκληρο τον κόλπο του… Τελευταία στάση της διαδρομής είναι η Παλαιόχωρα, εγκαταλειμμένος μεσαιωνικός οικισμός, με κάποια περήφανα ερείπια σήμερα να θυμίζουν πως υπήρξαν και καλύτερες μέρες…
Η μισή Ιθάκη από ψηλά, στον μυχό του κόλπου, στο μέσον το Βαθύ, και στο φόντο δεξιά η Κεφαλονιά
Στην ακόμη πιο Νότια Ιθάκη δεν θα αφιερώσεις ιδιαίτερο χρόνο. Είναι και το κομμάτι το πιο ερημικό, εκεί που το πολύ το πράσινο χάνει τη μάχη από τους θάμνους και τις στουρναρόπετρες. Εδώ κάπου βοσκούσε τα κοπάδια του ο Εύμαιος, ο πιστός βοσκός του βασιλιά Οδυσσέα· υπάρχει και η σπηλιά του Ευμαίου, στην τοποθεσία Μαραθιάς, μα μην ελπίζεις πως θα δεις πολλά πράγματα.
«Οδυσσέας» είπα και να το σημάδι πως το ταξίδι πρέπει να συνεχιστεί. Κατεύθυνση προς Βορρά· μα πριν αφήσεις πια για τα καλά πίσω σου Περαχώρι και Βαθύ, κάνε μια μικρή παράκαμψη- μικρές γαρ οι αποστάσεις– για να ’ρθεις μέχρι την Ακρόπολη των Αλαλκομενών (1,5 χλμ. από Πισαετό, 5 χλμ. από Βαθύ). Κυκλώπεια τείχη, κοντά δύο χιλιάδες ειδώλια, νομίσματα με τη μορφή του Οδυσσέα κι άλλα πολλά βρέθηκαν εδώ. Πολύ θέλει για να βάλεις με τον νου πως μπορεί να ’ταν εδώ το ίδιο το παλάτι του πολυμήχανου βασιλιά;
Το τέμπλο στον Αϊ-Γιάννη τον Θεολόγο
Ο δρόμος στ’ αριστερά σού χαρίζει μια διαδρομή με θέα σ’ ολόκληρη σχεδόν την ανατολική ακτή της Κεφαλονιάς. Είναι τόσο στενό το πέρασμα, άλλωστε, ανάμεσα στα δύο νησιά, είναι και αρκετά ψηλά ο δρόμος που «γρατσουνάει» την πλαγιά του Νήριτου, που η θέα είναι… αναπόφευκτη.
Στη μέση περίπου της διαδρομής, από τη διχάλα που λέγαμε, μέχρι το χωριό Σταυρός, θα περάσεις από τη Λεύκη. Μικρό, γραφικό χωριουδάκι, βίγλα σωστή του στενού περάσματος, που έχει να καυχιέται και για την όμορφη παραλία του Ασπρου Γιαλού ή του Αϊ-Γιάννη, από τον ομώνυμο παραθαλάσσιο οικισμό. Από τη Λεύκη ο Σταυρός δεν απέχει πια παρά μόνο 4 χλμ.
Η έκπληξη, πάντως, έρχεται αν στη διχάλα εκείνη στρίψεις δεξιά. Είτε είσαι θρησκευόμενος είτε όχι, είτε τα μοναστήρια είναι πάντα στο πρόγραμμά σου είτε όχι, θα έρθεις χωρίς άλλη σκέψη μέχρι τη Μονή Καθαρών. Είναι το πιο σημαντικό προσκύνημα στην Ιθάκη, με μεγάλο πανηγύρι στις 8 του Σεπτέμβρη. Είναι και 600 μ. ψηλά, αλλά εσένα σου φαίνεται πως είναι στα ουράνια, τόσο όμορφα και καθαρά φαίνεται από ’δώ ολόκληρος ο κόλπος του Μώλου!
Από τη μονή θα συνεχίσεις για άλλα 3,5 χλμ., μέχρι το ορεινό χωριό της Ανωγής. Εδώ θα κάνεις μια καλή στάση. Δεν θες να δεις την Παναγία του 12ου αι., που πολλοί, ειδικοί και μη, λένε πως είναι από τις πιο σημαντικές εκκλησιές στα Βαλκάνια;
Κοντά στην εμπασιά του χωριού θα δεις και τα πέτρινα θηρία, τους τεράστιους ογκόλιθους, που ο γλύπτης χρόνος σμίλεψε σαν γαλατικά μενίρ: ο εννιάμετρος «Αράκλης», ο Ηρακλής δηλαδή στην ιθακήσια διάλεκτο, παραπέρα ο «Καβελλάρης», θεόρατοι λίθοι που μοιάζουν με άνθρωπο και ιππέα αντίστοιχα. Κι από την άλλη, τη δυτική μεριά της Ανωγής, η παλιά Ανωγή, άλλη παλιά μεσαιωνική πολιτεία…
Εδώ Οδυσσέας, εκεί Οδυσσέας…
Εμεινε πίσω πια ο Νήριτος, να ’σαι επιτέλους στον Σταυρό. Το πιο μεγάλο χωριό στη Βόρεια Ιθάκη είναι και το μόνο όπου θα δεις μια προτομή του βασιλιά Οδυσσέα. Μόνο; Οχι. Πολλοί θα σου πουν πως «κάπου εδώ θα είναι και το παλάτι του θρυλικού ήρωα». Κάποιοι έχουν χαλάσει χρόνια και δυνάμεις σ’ αυτόν το σκοπό, να αποδείξουν με ατράνταχτα ευρήματα πως Ιθάκη και ομηρική Ιθάκη είναι ένα και το αυτό, αλλά ο ήρωας όλο φαίνεται να ξεγλιστράει.
Ο όμορφος όρμος της Πόλης (1,5 χλμ. από τον Σταυρό) έχει την παραλία του με θέα-πιάτο την Κεφαλονιά, έχει και τη Σπηλιά του Λοΐζου για να σ’ ανοίξει την όρεξη για εξερευνήσεις. Εντάξει, σε πρόλαβε ο ομώνυμος Λοΐζος (ο Θειακός, όχι ο Μάνος), ένας αρχαιοκάπηλος που στις αρχές του 19ου αι. βρήκε στη σπηλιά αμύθητης αξίας αρχαιολογίες, τις πούλησε και έζησε αυτός καλά κι εμείς καλύτερα. Μόνο το όνομά του άφησε στη σπηλιά και κάποια ακόμα κειμήλια, που θα δεις στο αρχαιολογικό μουσείο του Σταυρού, στον οικισμό των Πηλικάτων.
Η θέα μοιράζεται σε δόσεις χορταστικές στη Βόρεια Ιθάκη, και η Εξωγή (3,5 χλμ. από Σταυρό) έχει το δικό της πλούσιο μερτικό. Φοβερή θέα στον κόλπο των Αφαλών, τη βόρεια «απόληξη» της Ιθάκης, αλλά κι άλλα, πιο κοντά στο οπτικό σου πεδίο: οι «Πυραμίδες», περίτεχνα ταφικά μνημεία που θα δεις στη διαδρομή, αλλά και η Σχολή του Ομήρου, αρχαιολογικός χώρος (χωρίς ιδιαίτερα καλή σήμανση) που κι αυτός αποδίδεται στα χρόνια της ηγεμονίας του Οδυσσέα. Πανταχού παρών ο βασιλιάς μας…
Εχεις κάνει τον γύρο ολόκληρης σχεδόν της Ιθάκης. Τι μένει; Το ΒΑ κομμάτι, που αν κρίνεις από τις μαρτυρίες όσων ήρθαν εδώ πριν από σένα, έχει τις πιο πολλές πιθανότητες να γίνει και το δικό σου αγαπημένο. Μια off road διαδρομή θα σου αποκαλύψει στο τέλος της την παραλία του Μάρμακα, από τις καλύτερες του θειακού Βορρά, όμως το «κλου» έρχεται πιο μετά.
Από τον Μάρμακα ακολουθείς τον χωματόδρομο προς νότια και φτάνεις στις Φρίκες. Μην μπερδεύεσαι από το όνομα! Οι τουριστικές Φρίκες με τις «σπιτικές» ταβερνίτσες και τους ανεμόμυλους έχουν ωραία ατμόσφαιρα, θα σε προετοιμάσουν δε και κατάλληλα για το τελευταίο και εδώ είμαστε!– κομμάτι όλης της διαδρομής.
Παραλιακά-παραλιακά, ο (στενός) δρόμος καταλήγει στον πιο όμορφο και γραφικό οικισμό της Ιθάκης, το Κιόνι. Ιστιοπλοϊκά, πράσινο μέχρι τη θάλασσα, κι άλλες άλφα-άλφα ταβέρνες, και ένα σωρό κρυμμένοι κολπίσκοι για μπάνιο σε καταγάλανα νερά (κατεβαίνεις με σκαλοπάτια) γράφουν τον επίλογο με καλλιγραφικά που δεν αντιγράφονται. Και πες μου τώρα εσύ αν θα κάνεις δέκα χρόνια να επιστρέψεις…
Πηγή travelbook
Κείμενο: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου